|
JASZKOWA DOLNA www.jaszkowadolna.pl – oficjalna strona Jaszkowej Dolnej www.facebook.com/pages/Jaszkowadolnapl/240713736028991 DANE STATYSTYCZNE Szkoła Podstawowa im. Stanisława Mikołajczyka: dyrektor Monika Tondytko, tel. 74 868 76 09
OKIEM MARKA PERZYŃSKIEGO
Etnografowie nie kryją radości. W kościele p.w. św. Jana Chrzciciela w Jaszkowej Dolnej zachowała się figurka Małego Jezuska Praskiego, zwanego z czeska Jezulatkiem. W okresie adwentu ściąga się mu z głowy koronę, rozbiera z pełnych przepychu królewskich szat i stawia na stopniach, po których „schodzi” w dół do żłóbka. Gdy stanie na ostatnim schodku, to znak, że nastało Boże Narodzenie. Na co dzień w Jaszkowej Dolnej Jezulatko stoi w ozdobnej, przeszklonej szafce ołtarzowej przy filarze obok ołtarza bocznego. Figurkę tę, powstałą najprawdopodobniej na przełomie XIX i XX wieku, wzorowano na słynnej figurce praskiego Dzieciątka Jezus, przywiezionej w XVII wieku do Czech z Hiszpanii. Figurka przechowywana w Pradze wykonana została z wosku na drewnianym rdzeniu, która pochodzi najprawdopodobniej z klasztoru znajdującego się pomiędzy Cordobą a Sevillą. Wykonano ją na wzór czczonej tam drewnianej figurki. To w tym klasztorze otrzymała ją Donna Izabela de Lara y Mendoza, która podarowała figurkę swej córce jako prezent ślubny. Wyszła ona za mąż za Czecha, Wratysława z Persztejna. Taką to drogą trafiło Dzieciątko do Pragi, gdzie w umieszczono je w kościele karmelitów pw. Najświętszej Maryi Panny Zwycięskiej na tzw. Małej Stranie (karmelici otrzymali je w 1628 roku od Polyxyny von Lobkovic). W 1776 roku woskową figurę, przedstawiającą czteroletniego, stojącego Jezusa w koronie, umieszczono w środkowej części kościoła na marmurowym ołtarzu. W lewej rączce trzyma kulę ziemską, a prawą błogosławi światu. Niezwykle piękną, w iście barokowym stylu oprawę ołtarza z figurami Matki Boskiej i św. Józefa, wykonał Piotr Prachner. Figurka Milostne Jezulatko (tak bowiem Praskie Dzieciątko nazywane jest przez Czechów), ubrana jest zwykle w zabytkową brokatową sukienkę i bardzo ozdobny, królewski płaszcz. Garderoba Dzieciątka jest jednak znacznie bogatsza. Siostry Karmelitanki od Dzieciątka Jezus przebierają je ze specjalnym ceremoniałem w różne szaty w zależności od okoliczności. Jedną z szat własnoręcznie uszyła i wyhaftowała cesarzowa Maria Teresa. Podarowała je Dzieciątku w 1743 roku. Kult praskiego Dzieciątka przybrał szczególnie na sile w czasie przypadającym na okres baroku i mimo różnych meandrów historii nigdy nie ustał. Szaty, które otrzymuje w darze Dzieciątko w Pradze, napływają wciąż z całego świata. Małego Jezusa czciły głównie kobiety oczekujące dziecka. W Krzeszowie koło Kamiennej Góry (obecnie diecezja legnicka), gdzie rozwijał się głównie kult maryjny, nabożeństwa do Dzieciątka Jezus przy jego XVIII-wiecznej figurce oraz przy figurze Matki Boskiej oczekującej Dzieciątka odprawiano już w XVIII wieku. Jak się bowiem okazuje, Praga nie była jedynym miejscem, w którym rozwijał się kult Dzieciątka Jezus. Wystarczy wymienić choćby bazylikę Santa Maria Dell' Ara Coeli na sławnym Kapitolu w Rzymie, w której w jednej z bocznych kaplic przechowywana jest XVI-wieczna figurka Bambino Gesu. Jest ona pochodzenia hiszpańskiego, okrywa ją brokatowa, skrząca się wręcz od licznych wot, szata. Światowym centrum kultu Dzieciątka pozostaje jednak wciąż karmel francuski. Dzieciątko Jezus intronizowane jest w celi karmelitanki w dniu jej obłóczyn. Dziecięctwo Jezusa jako wzór życia zakonnego dawał św. Franciszek Salezy. Zalecał on rozważania o Dzieciątku jako metodę rekolekcji. Dzieciątkiem zafascynowani byli także św. Teresa z Avilam (zabierała jego figurkę nawet w podróże) oraz św. Franciszek z Asyżu, który pragnął naśladować jego cnoty: prostotę, uniżenie i ubóstwo. Św. Franciszek, kontemplując miłość do Małego Chrystusa, ustawił w XIII wieku szopkę w kościele. Jako pierwszy dał również początek jasełkom – kolejnej formie propagowania kultu Dzieciątka, pozwalającego poznać bliżej tajemnicę Wcielenia. Kościołowi w Jaszkowej Dolnej figurkę Małego Dzieciątka podarował biskup praski. Tereny te należały wówczas wprawdzie do państwa niemieckiego, ale kanonicznie przynależały do biskupstwa praskiego. W 1945 roku zaczął zarządzać nim arcybiskup wrocławski, ale sprawę uregulowano definitywnie dopiero w 1972 roku. Kościół w Jaszkowej Dolnej konsekrował 7 października 1905 roku kard. Leon Skrbensky, biskup praski. Nowa świątynia powstała w iście ekspresowym tempie. – Zbudowano ją w latach 1902-1905 – mówi ks. Karol Gardulski, proboszcz parafii w Jaszkowej Dolnej. Obecny, neogotycki kościół, jest bowiem drugim z kolei, jaki służy mieszkańcom tej wsi. Z pierwszego – p.w. Najświętszego Sakramentu, stojącego na cmentarzu tuż obok obecnego kościoła, zachowało się tylko prezbiterium. Resztę kościoła rozebrano po tym, jak około 1900 roku uderzył w niego piorun. Proboszcz i parafianie uznali wówczas, że zbudują nowy kościół. Wybrali płaski teren pomiędzy cmentarzem a plebanią. We wsi działały młyny, piekarnie, cegielnie, mieszkało tutaj wielu bogatych gospodarzy, było więc za co budować. W mur nowego, okazałego neogotyckiego kościoła wmurowano ciekawe detale ceramiczne (przedstawiające Ewangelistów) i kamienną renesansową płytę z pobliskiego, rozebranego częściowo kościoła (pozostałe z niego prezbiterium służy obecnie jako kaplica cmentarna). Dbałość o szczegóły widoczna jest także wewnątrz kościoła parafialnego. Tak bardzo starano się oddać w nim klimat świątyni gotyckiej, że za chrzcielnicą wmurowano nawet... sakramentarium wzorowane na gotyckim, choć nie mogło już pełnić ono wtedy pierwotnej funkcji, gdyż Najświętszy Sakrament przechowywano w tabernakulum w ołtarzu głównym. Po lewej stronie chrzcielnicy postawiono neogotycki tryptyk, którego skrzydła otwierane są podobnie jak te w słynnym ołtarzu Wita Stwosza w kościele Mariackim w Krakowie. O ile obecny kościół parafialny warto obejrzeć głównie wewnątrz, to w przypadku prezbiterium dawnego kościoła zachwyca wiele elementów bryły zewnętrznej. Szczególnie ciekawy jest jego barokowy portal z 1659 roku z kartuszem herbowym i datą. W mur dawnego kościoła wbudowano pomnik mieszkańców Jaszkowej Dolnej, poległych podczas I wojny światowej (chwała obecnym mieszkańcom, że go zachowali) i kilka nagrobków – ciekawych przykładów sztuki sepulkralnej. Na teren cmentarza prowadzi kamienny mur z bardzo okazałym gotyckim budynkiem bramnym. Przed bramą stoi kamienna grupa figuralna przedstawiająca ukrzyżowanie. Kapliczki i figury (m.in. maryjna), stoją też w centrum wsi. W niektórych ścianach domów zachowały się głębokie nisze, pełniące funkcje kapliczek. Jaszkowa Dolna ma charakter wsi łańcuchowej, ciągnie się około 4 km. Łączy się z zabudowaniami Jaszkowej Górnej. Leży na wysokości 290-325 m n.p.m. Prowadzi tędy bardzo malownicza droga z Kłodzka przez Jaszkową Górną, Przełęcz Droszkowską i Droszków w kierunku Ołdrzychowic Kłodzkich. Na podstawie „Przewodnika dla dociekliwych. Gminy Kłodzko skarby i osobliwości” autorstwa Marka Perzyńskiego.
|
|
|
|
 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
